Jak odpowiedzieć na tezę „Śląsk potrzebuje nowych idei”? Oczywiście tylko twierdząco. Z drugiej jednak strony warto te poszukiwania nowych idei, rozpocząć od swoistej retrospekcji.

Zanim jej dokonamy pochylmy się nad samym słowem idea. Zaryzykuję stwierdzenie, że idea wywodzi się od ideałów, a te z kolei od wartości. Moim zdaniem to wartości tworzą silnik napędzający każdą ideę. Ludzie potrafią bardzo mocno identyfikować się z wartościami i ideami w które wierzą. Czasami poświęcają dla nich swoje życie. Wartości w które wierzymy determinują to kim jesteśmy oraz co napędza nas do działania każdego dnia. Oto fundament każdej idei.

Tak więc idąc tym tropem zapytam jakie wartości charakteryzowały nasz region? Odpowiem krótko: praca, rodzina, religia. Ich genezy należy doszukiwać się w procesie industrializacji Śląska oraz w uwarunkowaniach historycznych związanych z przynależnością Śląska do Niemiec. Co wyróżniało Ślązaków? Elementem, który ich wyróżniał, była praca i związane z nią kwalifikacje zawodowe, rzetelność i solidność oraz dobra organizacja oparta w rodzinie i religii. Pomimo pewnych adaptacji jakie zachodziły w obrębie omawianych wartości, przetrwały one do momentu transformacji systemowej. To ona dokonała (lub też przyczyniła się) do wielu zmian. Ich podstawą były zmiany polityczne i gospodarcze, które wpływały na zmiany społeczne. Kluczowe były jednak zmiany cywilizacyjne, związane z procesami modernizacyjnymi wynikającymi z otwarcia na świat. Oddziaływanie procesów globalizacyjnych, prądów kulturowych, unifikacja w ramach społeczeństwa polskiego, negatywnie wpływa na zachowanie tradycyjnych wartości, w tym wartości śląskich. Mimo zachodzących zmian, zmieniających się okoliczności, warto moim zdaniem zawalczyć o podtrzymanie tych wartości.

Oczywiście idee, ideały nie kończą się na trzech „historycznych” wartościach, bo przecież na dzień dobry, należy do nich dodać różnorodność kulturową, otwartość, swoistą harmonię serca i myśli.

W tych poszukiwaniach może nam pomóc nowy Think Tank Silesia. Bardzo cieszę się z jego powstania. Mam nadzieję że dzięki badaniom, analizom, opiniom, ekspertyzom, wydanym publikacjom, organizowanym debatom, konferencjom, będziemy dostarczać pomysły na Śląsk. Będziemy inicjować debaty publiczne na istotne dla regionu tematy, które kończyć się będą propozycjami zmian. W naszych działaniach obok teorii, najważniejsze będą rekomendacje i praktyczne wskazówki.

Chciałbym, aby Silesia podniosła jakość debaty publicznej, tak aby była ona merytoryczna oraz nastawiona na rozwiązywanie problemów i budowanie wiedzy. Liczę na wprowadzanie do debaty publicznej nowych tematów oraz upowszechnianie innowacyjnego podejścia do kwestii publicznych. Bardzo ważne będzie stworzenie mechanizmów umożliwiających włączanie obywateli oraz różnych ich grup i środowisk w tenże debatę, a także w inne formy aktywności życia publicznego. Nie bez znaczenia będzie dbanie o jakość polityki publicznej realizowanej poprzez inspirowanie zmian prawnych i instytucjonalnych, funkcje edukacyjne i mobilizacyjne, a wszystko to wpłynie na kształtowanie elit, jakże nam potrzebnych.

Gdybym miał wytypować temat który winien stać się pierwszym naszym wyzwaniem, wskazałbym depopulacje. Śląsk stoi bowiem przed wyzwaniem związanym ze zmniejszającą się liczbą ludności, zarówno wskutek niekorzystnych ruchów migracyjnych, jak i w efekcie niekorzystnego ruchu naturalnego ludności. Podstawowymi komponentami ruchu naturalnego ludności są: liczba urodzeń, liczba zgonów i przyrost naturalny będący różnicą pomiędzy urodzeniami i zgonami. Prognozy demograficzne wskazują, że tendencje te będą się pogłębiać, co w perspektywie kilkunastu lat może skutkować licznymi problemami społecznymi i gospodarczymi. I choć negatywne tendencje demograficzne występują także w innych regionach Polski, niemniej jednak to nasz region jest miejscem, w którym nasilenie tych tendencji jest i prawdopodobnie będzie najbardziej odczuwalne szczególnie w sferze społecznej i gospodarczej.