Śląsk od wieków był miejscem wydobywania różnych surowców. Od czasów średniowiecznych rozwijało się tu górnictwo kruszcowe. W Bytomiu, Tarnowskich Górach oraz Toszku wydobywano m.in. ołów oraz srebro, a w rejonie dolin rzecznych Liswarty, Małej Panwi, Stoły, Bierawki oraz Rudy – rudę darniową żelaza. Za sprawą Cystersów, którzy pojawili się na Śląsku w XIII w., równolegle z górnictwem rozwijało się tu również hutnictwo, w tym także hutnictwo szkła.

Druga połowa XVIII wieku przyniosła ogromne zmiany społeczno–ekonomiczne. Rozwój technologii spowodował pojawienie się innowacyjnych maszyny oraz wykwalifikowanej kadry pracowniczej. W Bielsku powstawały fabryki włókiennicze, a na terenie całego regionu infrastruktura była rozbudowywana o nowe dworce kolejowe oraz trasy transportowe. Jeszcze do XX w. funkcjonowało wiele historycznych zakładów posiadających zabytkowe maszyny, urządzenia i całe ciągi technologiczne.

Restrukturyzacja przemysłu rozpoczęła szereg zmian w układzie i funkcjonowaniu ośrodków miejskich województwa Śląskiego. Wnętrza urbanistyczne zaczęto rozpatrywać jako przestrzenie tworzone już nie wokół ośrodków przemysłowych, a przestrzenie dla mieszkańców. Skutki tej zmiany widać cały czas. Kolejne inwestycje miejskie mają na uwadze poprawić komfort życia mieszkańców oraz wprowadzić nowe tchnienie w nieużywane już budynki industrialne.

Oddolne działania mieszkańców, jak również liczne projekty miejskie doprowadziły do zmiany funkcji i ponownego użytku obiektów post-industrialnych.

Rewitalizacje obiektów post-industrialnych są widocznym trendem w architekturze i urbanistyce europejskiej. Katowice nie pozostają w tyle, od 2016 roku działa na terenie miasta Program Rewitalizacji, który swoim zasięgiem obejmuje obszar ponad 8% powierzchni miasta, które zamieszkuje prawie 23% ludności.

40 obiektów post-industrialnych z całego województwa trafiło na Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, który otwarty został w 2006 roku. Lista ta składa się z konstrukcji oraz budynków związanych nie tylko z górnictwem czy hutnictwem, ale również energetyką, kolejnictwem, łącznością, włókiennictwem, produkcją wody oraz przemysłem spożywczym.

Galeria Szyb Wilson jest jednym z sześciu Katowickich obiektów obecnych na Szlaku. Dawna cechownia i łaźnia kopalni Giesche została wybudowana w 1918 roku według projektu Georga i Emila Zillmannów i znajduje się na styku trzech dzielnic: Nikiszowca, Janowa oraz Szopienic. Szyb początkowo nazywał się „Richthofen” i „Hulda”, ale w 1935 r. zostały przemianowane na „Wilson”, od nazwiska prezydenta Stanów Zjednoczonych. Od 2001 roku działa w tym miejscu galeria sztuki nowoczesnej stworzona przez fundację Eko-Art. Bryła architektoniczna obiektu umożliwia organizację wystaw, spektakli, festiwali oraz warsztatów. Hasło, które przewodzi temu miejscu, to „To, co zabrał przemysł, kultura musi odzyskać”.

Symbioza przestrzeni post-industrialnych ze sztuką jest zjawiskiem występującym na Śląsku coraz częściej. Połączenie to skłania do zastanowienia się, co tworzy przestrzeń kulturalną i jaki potencjał drzemie w tym regionie Polski.

Muzeum Śląskie od 2015 roku ma siedzibę w miejscu, gdzie jeszcze do końca lat 90. XX wieku mieściła się KWK Katowice. Zabytkowe budynków zostały uwzględniona w projekcie i obecnie można oglądać wystawy czasowe w starej stolarni, czy łaźni głównej. Szyb kopalniany służy jako wieża widokowa, dawny budynek maszynowni zaadaptowany został na kawiarnię, a magazyn odzieży na Centrum Scenografii Polskiej. Cały kompleks wpisuje się w krajobraz katowickiej Strefy Kultury, w której skład, oprócz muzeum, wchodzi: sala koncertowa Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia oraz Międzynarodowe Centrum Kongresowe.

Wspomniana już wyżej Strefa Kultury w Katowicach całkowicie zmieniła charakter centrum miasta. Powstały na początku lat 70. Spodek, już nie jest jedynym miejscem w mieście, gdzie można brać udział w koncertach, wystawach i innych wydarzeniach kulturalnych. Powstał w ten sposób pas obiektów kulturalnych w centrum miasta, który rozciąga się  od al. Roździeńskiego, przez rynek, w kierunku południowym – aż do Instytucji Kultury im. Krystyny Bochenek na placu Sejmu Śląskiego.

Katowice starają się zmienić swój przemysłowy wizerunek na miasto otwarte na nowe technologie, spoglądające w przyszłość. Stawiają na nowe aranżacje obiektów z dawnych lat. W planach jest już nawet budowa HUB’u Gamingowo-Technologicznego w zrewitalizowanych istniejących budynkach po kopalni KWK Wieczorek. Miejsce ma łączyć zabytkowy charakter istniejących brył architektonicznych z nowoczesnością wnętrz. Symbolika miejsca przywołuje na myśl porównanie, że  w przyszłości branża IT zajmie na Śląsku miejsce przemysłu ciężkiego.

Podobne, już istniejące rewitalizacje to m.in. kompleks budynku Starego dworca kolejowego na ul. Dworcowej, wpisany do rejestru zabytków, a w 2021 odnowiony i oddany do użytku. Modernistyczny budynek w oryginalnej formie wzniesiono w latach 50. XIX wieku, po czym przebudowywano kilkukrotnie i do lat 70. XX wieku pełnił swoją pierwotną funkcję. Po rewitalizacji znajdują się tam lokale gastronomiczne oraz przestrzenie biurowe i usługowe. Pozostawiono oryginalną fasadę obiektu, która jest charakterystycznym elementem miasta, a wnętrze dopasowano do obecnych wymagań użytkowych. Sama ulica Dworcowa została wyłączona z ruchu samochodowego i zamieniona w deptak, łączący ulicę Mariacką z obecnie używanym budynkiem nowego dworca oraz centrum handlowym.

Fabryka Porcelany, znajdująca się na ul. Porcelanowej, powstała w 1920 roku. Znana pod nazwą „Giesche” lub „Bogucice” fabryka, zajmowała się produkcją różnego rodzaju ceramiki. W ramach kompleksu Fabryki Porcelany, wpisanego jako całość do gminnej ewidencji zabytków, znajdują się bardzo cenne obiekty architektury poprzemysłowej, m.in. budynki starej piecowni, malarni czy wzorcowni służących przez blisko 100 lat do produkcji porcelany, a także tak charakterystyczne dla górnośląskiego krajobrazu wieża wodna i komin. Budynki tworzą dodatkowo ciekawy układ z wewnętrznymi przestrzeniami. Autentyzm zabudowy podkreślany jest przez szereg artefaktów postindustrialnych rozdysponowanych we wnętrzach. Obecnie zrewitalizowane budynki stanową  przestrzeń kulturalno-rozrywkową o unikalnym charakterze, dającą niemal nieograniczone możliwości aranżacji.

Przytoczone realizacje udowadniają, że rozwój miasta nie zawsze jest procesem liniowym. Cykl życia obiektu uwzględnia zmianę jego przeznaczenia. W te same wnętrza można wpasować różne funkcje, które determinowane są przez potrzeby rynku w danym czasie. Rewitalizacja wymaga od projektantów i architektów zrozumienia oraz poszanowania historii danego miejsca. Niezbędny jest innowacyjny pomysł, który zmieni percepcję mieszkańców i wprowadzi nowe życie w starą przestrzeń.

Biblioteka:
fabryka-porcelany.pl/historia/
muzeumslaskie.pl/pl/historia/
metropoliagzm.pl/2022/04/28/katowicki-hub-gamingowo-technologiczny-podpisano-umowe/
stary-dworzec.pl/
zabytkitechniki.pl/
www.szybwilson.org/historia-galerii.html
www.katowice.eu/czas-wolny/o-mie%C5%9Bcie/historia