W czasach, gdy społeczności na całym świecie zmieniają się w zaskakującym tempie, coraz więcej osób angażuje się w działania na rzecz dobra wspólnego. Ale co naprawdę motywuje ludzi do podjęcia tych działań? Jakie czynniki mogłyby jeszcze bardziej zwiększyć ich zaangażowanie? Przeprowadzona ankieta wśród grantobiorców konkursów regrantingowych* rzuca światło na te kwestie, oferując cenne wskazówki dla przyszłych strategii aktywizacji społecznej.

Badanie wyraźnie pokazuje, że głębokie poczucie przynależności do lokalnej społeczności jest fundamentalnym motywatorem zaangażowania społecznego. Respondenci wskazują, że to właśnie możliwość wpływania na zmiany w bezpośrednim otoczeniu, budowanie relacji i współpraca z innymi stanowią o ich decyzji o aktywnym uczestnictwie w życiu społecznym. Wśród kluczowych motywacji wymieniane są także osobista satysfakcja, chęć niesienia pomocy oraz pragnienie widzenia konkretnych efektów swoich działań.

W procesie dążenia do realizacji inicjatyw społecznych, wiele organizacji i grup nieformalnych napotyka na szereg przeszkód, które mogą znacząco ograniczać ich potencjał działania. Zgromadzone w badaniu opinie wskazują na trzy główne bariery, które wymagają szczegółowej analizy i propozycji rozwiązań.

Jedną z najczęściej wymienianych przeszkód są skomplikowane procedury aplikacyjne dotyczące uzyskania finansowania. Długie i niezrozumiałe formularze, wymóg dostarczenia obszernej dokumentacji oraz skomplikowane kryteria selekcji projektów sprawiają, że wiele mniejszych organizacji oraz grup nieformalnych czuje się zniechęconych do ubiegania się o wsparcie. Taki stan rzeczy nie tylko ogranicza dostęp do niezbędnych środków finansowych, ale także zniechęca do podejmowania inicjatyw, które mogłyby przynieść znaczące korzyści dla lokalnych społeczności. Kolejną barierą jest zarządzanie funduszami. Nawet po uzyskaniu wsparcia, organizacje stają przed wyzwaniem efektywnego zarządzania otrzymanymi środkami. Wymóg szczegółowej sprawozdawczości finansowej, często postrzegany jako nadmiernie skomplikowany, może być szczególnie trudny dla organizacji, które nie dysponują odpowiednimi zasobami ludzkimi lub wiedzą specjalistyczną. To rodzi potrzebę prostszych procedur rozliczeniowych, które umożliwią organizacjom skupienie się na realizacji celów projektu, zamiast na biurokratycznych obowiązkach.

Przeszkody na drodze aplikowania o finansowanie

Ograniczony czas jest kolejną istotną przeszkodą. Wielu aktywistów społecznych angażuje się w działania na rzecz społeczności lokalnych, równocześnie balansując między obowiązkami zawodowymi, życiem rodzinnym i innymi zobowiązaniami. Skomplikowane procedury i zarządzanie projektami wymagają dodatkowego czasu, którego często brakuje. To podkreśla potrzebę tworzenia bardziej elastycznych systemów wsparcia, które uwzględniają ograniczenia czasowe i umożliwiają efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów.

Respondenci sugerują, że uproszczenie procesów administracyjnych i zwiększenie dostępności środków finansowych mogłoby znacznie przyczynić się do wzrostu aktywności społecznej. Wśród propozycji pojawiają się takie rozwiązania, jak digitalizacja procesów aplikacyjnych, wprowadzenie jasnych i przystępnych instrukcji wypełniania wniosków, a także organizowanie szkoleń i warsztatów z zakresu zarządzania projektami i funduszami. Działania te mogłyby nie tylko obniżyć barierę wejścia dla nowych inicjatyw, ale także zwiększyć efektywność i zasięg istniejących projektów, przyczyniając się do budowania silniejszych i bardziej zaangażowanych społeczności.

W wynikach ankiety wyraźnie zarysowała się konieczność stworzenia bardziej sprzyjających warunków dla zaangażowania społecznego. Odpowiedzi udzielone przez respondentów rysują obraz potrzeb, które, jeśli zostaną zaspokojone, mogą znacznie zwiększyć aktywność społeczną na różnych poziomach. Pierwszym i podstawowym krokiem ku temu jest lepsza promocja działań społecznych. Wiele wartościowych projektów pozostaje niezauważonych z powodu braku odpowiednich działań informacyjnych i promocyjnych. Ulepszenie strategii komunikacyjnych, wykorzystanie mediów społecznościowych, lokalnych stacji radiowych i telewizyjnych, a także organizacja publicznych wydarzeń może znacząco podnieść świadomość społeczną i zachęcić do większego zaangażowania.

Zwiększenie dostępności środków finansowych jest kolejnym kluczowym czynnikiem. Wiele inicjatyw społecznych stoi przed wyzwaniem zabezpieczenia funduszy niezbędnych do realizacji swoich celów. Respondenci wskazują na potrzebę uproszczenia dostępu do dotacji i grantów, a także na konieczność zwiększenia ich ilości. Propozycje obejmują również stworzenie specjalnych funduszy wspierających innowacyjne projekty społeczne oraz zapewnienie doradztwa finansowego dla organizacji i grup nieformalnych.

Organizowanie więcej projektów, które angażują społeczność, jest kolejnym elementem, na który wskazują respondenci. Projekty te powinny być skierowane na rozwiązywanie konkretnych problemów społecznych, ale też promować integrację i budowanie relacji międzyludzkich. Istotne jest, aby były one otwarte dla szerokiej grupy odbiorców, bez względu na wiek, płeć czy status społeczny. Umożliwienie mieszkańcom bezpośredniego udziału w kształtowaniu swojego otoczenia może mieć pozytywny wpływ na ich poczucie wpływu i odpowiedzialności za wspólne dobro.

Wsparcie ze strony lokalnych władz i instytucji jest niezbędne do skutecznej realizacji projektów społecznych. Respondenci podkreślają potrzebę bardziej otwartego dialogu pomiędzy organizacjami pozarządowymi a samorządem, a także na zapewnienie lepszych warunków dla współpracy. Lokalne władze mogą przyczynić się do sukcesu inicjatyw społecznych poprzez udostępnienie przestrzeni publicznych, zapewnienie wsparcia logistycznego czy też ułatwienie dostępu do niezbędnych zasobów.

Nie można też pominąć roli edukacji i informacji, które odgrywają kluczową rolę w mobilizowaniu społeczności do działania. Organizowanie warsztatów, szkoleń i konferencji poświęconych różnym aspektom działalności społecznej, jak również promowanie wiedzy na temat dostępnych narzędzi wsparcia i finansowania, mogą skutecznie przyczynić się do wzrostu zaangażowania społecznego. Edukacja w zakresie praw obywatelskich, metod aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym oraz budowania skutecznych kampanii społecznych to tylko niektóre z obszarów, które mogą zostać rozwinięte w celu wzmocnienia społeczności lokalnych.

Wzmacnianie Motywacji i Usprawnienie Wsparcia

Choć respondenci wykazują już wysoki poziom motywacji do zaangażowania społecznego, podnoszą oni istotne kwestie, które mogłyby jeszcze bardziej zwiększyć ich determinację do działania. Jednym z kluczowych aspektów, na które wskazują, są dodatkowe środki finansowe. Dostęp do większej ilości funduszy mógłby nie tylko umożliwić realizację szerszej gamy projektów, ale także zapewnić lepsze zabezpieczenie finansowe dla inicjatyw długoterminowych. To z kolei mogłoby przyczynić się do większej stabilności działania organizacji i grup nieformalnych, co jest niezbędne w budowaniu trwałych zmian społecznych.

Lepsze wsparcie ze strony władz lokalnych i instytucji stanowi kolejny czynnik, który mógłby istotnie wpłynąć na zwiększenie motywacji do zaangażowania. Wsparcie to nie ograniczałoby się jedynie do aspektów finansowych, ale także obejmowało pomoc merytoryczną, dostęp do przestrzeni publicznych czy wsparcie w promocji działań. Otwarta i konstruktywna współpraca z lokalnymi władzami mogłaby znacznie ułatwić realizację projektów społecznych oraz zwiększyć ich widoczność i zasięg.

Możliwość realnego wpływu na decyzje dotyczące lokalnych projektów jest kolejną kwestią, która mogłaby znacząco podnieść poziom zaangażowania społecznego. Respondenci podkreślają, że czując, iż ich działania mają bezpośredni wpływ na kształtowanie polityki lokalnej, ich motywacja do dalszych działań rośnie. To sugeruje potrzebę tworzenia mechanizmów partycypacji obywatelskiej, które umożliwiałyby mieszkańcom większy udział w procesach decyzyjnych dotyczących ich bezpośredniego otoczenia.

Wszystkie te elementy wskazują na konieczność budowania mocniejszych mostów między decydentami a społecznościami lokalnymi. Tylko poprzez zrozumienie i adresowanie potrzeb oraz oczekiwań osób zaangażowanych w działania na rzecz dobra wspólnego można stworzyć sprzyjające warunki do rozwoju aktywności społecznej. Otwarty dialog, wspólne planowanie działań i realizacja projektów, które wynikają z bezpośrednich potrzeb społeczności, mogą przyczynić się do zwiększenia motywacji i zaangażowania na jeszcze większą skalę.

Zaangażowanie społeczne stanowi kluczowy element budowania silnych i zintegrowanych społeczności, napędzane przez głębokie poczucie przynależności, pragnienie wprowadzania zmian oraz dążenie do realizacji osobistych pasji. Aby jednak te działania mogły skutecznie przynosić oczekiwane rezultaty, niezbędne jest stworzenie odpowiednich warunków, które umożliwią pokonanie istniejących barier i maksymalne wykorzystanie potencjału społeczności lokalnych. To wymaga przemyślanych strategii, które adresują zarówno potrzeby finansowe, jak i organizacyjne grup zaangażowanych w działalność społeczną. Przyszłe strategie powinny zatem koncentrować się na usprawnieniu dostępu do zasobów finansowych i merytorycznych, uproszczeniu procesów aplikacyjnych oraz promowaniu współpracy międzysektorowej. Kluczowe znaczenie ma także otwarta komunikacja i dialog między społecznościami a władzami lokalnymi, co pozwoli na lepsze zrozumienie potrzeb i oczekiwań obu stron. Tylko poprzez wspólne działania i zrozumienie można skutecznie wspierać i rozwijać zaangażowanie społeczne, przynosząc korzyści zarówno dla jednostek, jak i całych społeczności.

*Badanie zostało przeprowadzone wśród grantobiorców konkursu „Śląskie Lokalnie”, „Regranting organizacji poradniczych” i „Aktywizacja młodzieży w samorządach w województwie śląskim i małopolskim.