Region Górnego Śląska charakteryzuje się bardzo wysoką emisją dwutlenku węgla do powietrza. W regionie działa ponad 100 emitorów dwutlenku węgla objętych EU ETS i ponad 90% emisji pochodzi z około 15 dużych elektrowni na węgiel kamienny oraz z kompleksu koksowo-hutniczego. Emisja pochodzi nie tylko przemysłu, ale również z gospodarstw domowych oraz z sieci ciepłowniczej. D. Zasina podaje, że Śląski System Ciepłowniczy jest drugim co do wielkości w Polsce.

Emisja CO2 chociaż bardzo uciążliwa i kosztowana nie jest jedynym aspektem środowiskowym.

Właściciele firm jak i menedżerowie mogą zadawać sobie pytanie, co my powinniśmy uczynić, aby zmniejszyć emisję CO2 i innych szkodliwych gazów?
Z całą pewnością istnieje wiele rozwiązań technicznych, ale i organizacyjnych psychospołecznych służących zmniejszeniu emisji CO2. Spróbujmy je uporządkować.

Rozwiązania technologiczne

Rozwiązania te są doskonale znane inżynierom pracującym w śląskich firmach przemysłowych (na przykład, znana jest technologia wychwytu CO2 ze spalin, metodą absorpcji chemicznej, wykorzystywane są modele i technologie zmierzające do przechwytywania CO2 z strumieni gazowych, wychwytywanie i utylizację dwutlenku węgla oparte na mineralizacji drobnych cząstek pochodzących z betonu, stosowanie środki biologiczne, modyfikacje procesu wychwytywania CO2 na bazie NH 3).

Rozwiązania infrastrukturalne

Pozytywne rezultaty dotyczące poprawy stanu środowiska można osiągnąć dzięki zastosowaniu odpowiedniej infrastruktury technicznej. Dzięki tak prostym zabiegom, jak zainstalowane energooszczędnej klimatyzacji, pompy ciepła, paneli słonecznych, energooszczędnego sprzętu AGD, żarówek, elementów sterujących- można uzyskać nawet 3o% oszczędności energii. Zielona infrastruktura jest częścią zielonych budynków. Według Agencji Ochrony Środowiska (EPA) zielone budownictwo odnosi się do tworzenia konstrukcji i stosowania procesów, które są przyjazne dla środowiska i zasobooszczędne przez cały cykl życia budynku, od miejsca budowy po projekt, budowę, eksploatację, konserwację, odnowę i rozbiórkę (Meena, C.S. et al. 2022).

Rozwiązania zarządcze-systemowe

Rozwiązania te mogą obejmować wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego (np. według ISI 14001) lub zarządzania energia (ISO 50001). Jeśli te systemy są poprawnie wdrożone (procesy kluczowe i aspekty zostały sposób zidentyfikowane), to po pewnym czasie (zwykle po 2 latach) powinna następować poprawa efektów środowiskowych (np. mniejsza emisja CO2). Pamiętać jednak należy ze wdrożenie tych systemów wymaga wsparcia technologicznego i organizacyjnego (w tym optymalizacji procesów). Firmy mogą ubiegać się o certyfikację systemów zarządzania środowiskiem czy też energią, ale mogą też znacznie rozszerzać własne wymagania środowiskowe, przyjmując bardziej holistyczne rozwiązania, takie jak, Total Quality Environmental Management (TQEM). Koncepcja ta obejmuje działania prośrodowiskowe od momentu wytwarzania surowców, półsurowców, po moment utylizacji czy też ponownego wykorzystania materiałów, surowców, zużytych produktów.

TQEM podobnie jak i kompleksowe zarządzanie jakością (TQM) przynosi firmom korzyści (poprawę jakości produktów, wzrost świadomości środowiskowej, oszczędność materiałów i surowców, poprawę wizerunku.) TQEM przyczynia się redukcji zanieczyszczeń.

Głównym celem TQEM jest zmniejszenie negatywnego wpływu organizacji (jej działań) na środowisko. Cel ten osiąga się poprzez:

• redukcję odpadów z jednoczesnym ciągłym doskonaleniem organizacji w tym zakresie, co prowadzi do redukcji kosztów,
• redukcję zapotrzebowania na zasoby,
• eliminację zanieczyszczeń,
• projektowanie produktów mających minimalny wpływ na środowisko na każdym etapie swego istnienia,
• kontrolę wpływu na środowisko nowych produktów,
• promocję zachowań prośrodowiskowych wśród pracowników i społeczeństwa.

Rozwiązania behawioralne

Każdy z nas ma bardzo duży wpływ na środowisko i dlatego coraz większe znaczenie na zielone zarządzanie ludźmi, jak i kształtowanie zachowań prośrodowiskowych.
Zachowania takie są zarówno bierne (np. wyłączenie wody, zgaszenie światła, segregacja światła po wyjściu z pomieszczenia), jak i aktywne (np. edukacja innych osób). Firmy coraz części sięgają po specjalistów nie tylko z zakresu sustainability czy też raportowania celów ESG, ale właśnie po specjalistów, którzy doradzają, jak kształtować takie zachowania.

W trosce o środowisko należy podejmować działania holistyczne (nie wystarczy tylko nowa technologia)

Śląsk jest szczególnie predysponowany do szybkiego wdrożenia nowoczesnych rozwiązań zarówno o charakterze technicznym, jak i organizacyjno- behawioralnym. Posiada bardzo duży potencjał naukowy, oraz olbrzymie doświadczenie w zakresie stasowania różnych programów środowiskowych (wystarczy wspomnieć o olbrzymim doświadczeniu Politechniki Śląskiej czy też Głównego Instytutu Górnictwa).

I na koniec – przyroda i środowisko to olbrzymie wartości dla każdego mieszkańca Śląska (zarówno Górnego, jak i Dolnego). To właśnie na Śląsku jest najwięcej hodowców kanarków i gołębi pocztowych, to na Śląsku zlokalizowany jest jeden z największych parków wypoczynkowych. Mieszkańcy Śląska dobrze wiedzą, jak dbać o środowisko i ważne jest to, aby ich wspierać, ale też, aby korzystać z ich wiedzy i bogatego doświadczenia.

Literatura wykorzystana i uzupełniająca:
Asyera, E. et al. (2020) ‘Occupant behavioral change for energy efficiency in office buildings’, AIP Conference Proceedings, 2255(1), pp. 1–6. doi: 10.1063/5.0020451
Baghban, A., Rajabi, H. and Jamshidi, N. (2017) ‘ANFIS modeling of carbon dioxide capture from gas stream emissions in the petrochemical production units’, Petroleum Science & Technology, 35(6), pp. 625–631. doi: 10.1080/10916466.2016.1273241
Ho, Y.-C. et al. (2016) ‘An empirical study of green management and performance in Taiwanese electronics firms’, Cogent Business & Management, 3(1), p. 1–N.PAG. doi: 10.1080/23311975.2016.1266787
Kumar, M. et al. (2017) ‘Carbon dioxide capture, storage and production of biofuel and biomaterials by bacteria: A review’, Bioresource Technology, 247, pp. 1059–1068. doi: 10.1016/j.biortech.2017.09.050
Meena, C.S. et al. (2022) ‘Innovation in Green Building Sector for Sustainable Future’, Energies (19961073), 15(18), p. 6631. doi:10.3390/en15186631
Sam, A. G., Khanna, M. and Innes, R. (2009) ‘Voluntary Pollution Reduction Programs, Environmental Management, and Environmental Performance: An Empirical Study’, Land Economics, 85(4), pp. 692–711. doi: 10.3368/le.85.4.69.
Skocek, J., Zajac, M. and Ben Haha, M. (2020) ‘Carbon Capture and Utilization by mineralization of cement pastes derived from recycled concrete’, Scientific Reports, 10(1), pp. 1–12. doi: 10.1038/s41598-020-62503-z).
Śliwińska, A., Strugała-Wilczek, A., Krawczyk, P., Leśniak, A., Urych, T., Chećko, J., & Stańczyk, K. (2022). Carbon Capture Utilisation and Storage Technology Development in a Region with High CO 2 Emissions and Low Storage Potential—A Case Study of Upper Silesia in Poland. Energies (19961073), 15(12), 4495. https://doi.org/10.3390/en15124495
Zasina, D., & Zawadzki, J. (2018). How to distinguish dwellings taking into account the information about supply from the district heating system? CO2 emission inventory in the Silesia, Poland. Carbon Management, 9(6), 677–684. https://doi.org/10.1080/17583004.2018.1537515